تاریخچه ی بورس جهان

تاریخچه حسابداری در ایران را می توان به پنج دوران که در زیر آمده است تقسیم کرد:

حسابداری و تاریخچه آن در ایران و جهان

همه بیش و کم با حسابداری آشناییم.شاید شنیده باشید که حسابداری زبان هر کسب و کار است.اگر بخواهیم به طور دقیق تر با این علم آشنا شویم لازم است دریابیم که این علم کی و کجا جوانه زد و چه روندی را طی نمود تا به درخت تنومندی که اکنون زبان تجارت میشناسیمش برسد.با این مقاله همراه شوید.

قدمت حسابداری در تاریخچه ی بورس جهان جهان چقدر است؟

برخی از نخستین نوشته های کشف شده توسط باستان شناسان، گزارش های مربوط به سوابق مالیاتی باستانی است. قدمت این نوشته ها به 2000 تا 3300 سال قبل از میلاد مسیح برمی گردد. این نوشته ها مربوط به مصر و بین النهرین باستان می باشد. مورخان حدس می زنند که دلیل اصلی ثبت این نوشته ها توسط مردمان باستان، وجود تجارت و نیاز به ثبت معاملات تجاری بوده است.

انقلاب حسابداری:

اروپای قرون وسطا در قرن سیزدهم به سمت اقتصاد پولی در حرکت بود.بازرگانان برای آنکه بتوانند بر چندین معامله که از طریق وام های بانکی تامین مالی می شدند نظارت کنند، به حسابداری متکی و وابسته بودند.در سال 1458، بنتتو کوترگلی، سیستم حسابداری مضاعف را اختراع نمود. کوترگلی موجب تحول در علم حسابداری شد.
اصل ورود مضاعف یکی از پایه ای ترین اصول حسابداری است. به این معناست که برای هر عملیات حسابداری دو ثبت همزمان انجام می شود.بگذارید با مثالی ساده بحث را ادامه دهیم. فرض کنید 550 واحد پولی در بانک دارید و می خواهید کالایی به ارزش 300 واحد پولی خریداری نمایید، در این صورت دو ثبت باید انجام دهید.یک ثبت که نشان می دهد پول شما کم شده است و به 250 واحد رسیده است، ثبتی دیگر که نشان می دهد در ازای پولی که کم شده است کالایی به ارزش 300 واحد پولی به داراییتان افزوده شده است.
همچنین ریاضی دان و راهب فرانسوی ایتالیایی، لوکا پارالوتومس پاسیولی نیز سیستمی از ثبت اسناد را اختراع کرد.وی در زمینه حسابداری کتاب های زیادی نوشت.

پدر علم حسابداری در جهان:

پاسیولی متولد سال 1445 می باشد. وی را پدر علم حسابداری گویند. وی کتاب های متعددی نوشته که از آن جمله کتابی ترکیبی است از علوم مختلف از جمله حساب، هندسه، نسبت و تناسب که شامل رساله ای 27 صفحه ای از حسابداری نیز می باشد.پاسیولی این کتاب را در سال 1494 نگاشته است.

قدمت در ایران:

تاریخچه حسابداری در ایران را می توان به پنج دوران که در زیر آمده است تقسیم کرد:

ایران پیش از اسلام:

قدمت حسابداری در ایران به اولین تمدن ها بر می گردد. داده های تاریخی بدست آمده از شهرهایی چون شوش و چغامیش (که در نزدیکی شوش بوده است)، مانند گلوله ها و مهره های شمارشی، حاکی از این است که ایران باستان خیلی زود وارد عرصه حسابداری شده است.همچنین گل نوشته های حاوی پیام های کوتاه و غالبا دارای محتوای هزینه و درآمدی درخور توجه است.این داده ها در پی حفاری های تخت جمشید به دست آمده و مربوط به دوره هخامنشیان می باشند.

اولین مهارت ها در باب موضوعات مالی، بانکی و حسابداری را به دوران فریدون نسبت می دهند.زمانی که می شود گفت بابل پایتخت ایران بوده است.در آن زمان اسناد مهم مالی را بر لوح های گلی می نوشتند.این اسناد را در کوه ها میپختند تا از خطر نابودی در امان بماند.در زمان فریدون،مخارج بزرگان دربار و حتی پادشاه با دقت بازبینی و حسابرسی می شده است.

عیلام

آنچه ازدوران عیلامی جالب توجه است، املاک وسیعی است که توسط طبقه حاکم به خدایان اهدا می شده است. کاهنان به عنوان نمایندگان این خدایان املاک را اجاره داده و همچنین برای آنها درآمد ثبت می کردند.

هخامنش

دوران هخامنشیان به ویژه داریوش اول را میتوان نقطه اوج حسابداری قبل از اسلام نامید.در این دوران دولت هرگز با مشکلات مالی دست و پنجه نرم نکرده و مردم نیز فشار اقتصادی متحمل نمی شدند.داریوش برای اولین بار دفتر دولتی جهت خراجگذاری را تاسیس نمود تا همه ایالت ها از میزان خراج باخبر شوند.
در تخت جمشید نظام اداری منظمی وجود داشته است.دستمزدها در سند های متعدد ثبت و حتی از سوی طرفین معامله مهر می شده است.در زمان داریوش هخامنش تنظیم دفتر های درآمد و هزینه و کنترل های مالی، اموری رایج و روتین بوده است.خزانه های کشور به طور سالیانه و به دست حسابرسان خبره حسابرسی می شده است.سیستم حقوق و دستمزد از تشکیلات اداری و مالی پارس سرچشمه می گرفت.سرحسابرسانی نیز بوده اند که به کلیه درآمد ها و هزینه ها مسلط بوده اند.

ایران پس از ظهور اسلام تا قاجاریه:

با ورود اسلام به ایران نظام اقتصادی همانند سایر جنبه های اجتماعی دستخوش تغییر شد.در این دوران حسابداری، برای نگهداری حساب درآمد و مخارج حکومت سلجوقیان تکامل یافت.در این دوره حسابداری سیاق به وجود آمد.حسابداری سیاق روشی بود که بر پایه آن حساب درآمد و هزینه هر ایالت به طور جداگانه و در دفتر مخصوص به خود ثبت میشد. همچنین دفتری برای خلاصه سازی درآمدها و مخارج کلیه ایالت ها در مرکز تعبیه شده بود.در این دفاتر به خط سیاق نوشته میشد.

از دوران قاجار تا انقلاب مشروطه:

در دوران قاجار تحولی ابتدایی در سیستم های مالی ایران ایجاد شد.نقطه ی اوج این تحولات، دعوت مستشاران آمریکایی به انجام امور ژاندارمری و مالی بود. در اواخر قاجاریه، امتیاز استخراج نفت به ویلیام ناکس دارسی داده شد.شرکت نفت ایران و انگلیس تاسیس شد. امتیاز تاسیس بانک های استقراضی و شاهنشاهی به بیگانگان داده شد. موارد ذکر شده، زمینه ورود روش های مالی و اداری پیشرفته به کشور را فراهم نمود.
هرچند این روش ها تا مدت ها در حصر همین موسسات باقی ماند و راه به سایر موسسات و دوایر دولتی و خصوصی نبرد.

از مشروطه تا اوایل دهه40:

حسابداری و حسابرسی نوین با پیروزی انقلاب مشروطه و تصویب قانون اساسی آن جوانه زد.انقلاب مشروطه در حالی پیروز شد که کشور با وخامت شدید اوضاع اقتصادی، کسری بودجه ، استقراض های خارجی پی در پی و حیف و میل های دیوانیان و درباریان دست و پنجه نرم می کرد.در این دوره بود که اولین بودجه نوین کشوری، نخستین قانون مالیاتی، نخستین قانون تجاری و بلاخره اولین قانون حسابداری به تصویب رسید.
در سال 1315 بانک ملی ایران گروهی شامل 12 دانشجو را برای تحصیل علمی و عملی در رشته تخصصی حسابداری به انگلستان فرستاد.با تلاش و کوشش تعدادی از همان فارغ التحصیلان، سرانجام شرکت ملی نفت در سال 1336 موافقت خود را برای تاسیس یک آموزشگاه حسابداری اعلام کرد.این آموزشگاه از سال 1353 با نام دانشگاه حسابداری و علوم مالی شناخته شد.این دانشگاه، تا سطح فوق لیسانس دوره برگزار می کرد.
از دیگر موسسات فرهنگی می توان به موسسه علوم بانکی، دانشکده بازرگانی و غیره اشاره کرد که تدوین رشته های حسابداری را حدودا در برنامه خود گذاشتند.

از دهه چهل تا کنون:

ساختار اقتصادی در سال های 1342 به بعد تغییر کرده و نظام اقتصادی نوین گسترش یافت.این گسترش موجب شد، حسابداری به عنوان حرفه ای که نیاز های اطلاعاتی موسسات و شرکت های جدید را برآورده می کرد، دیده شود.نیاز روزافزون بازار کار به حسابدارن تحصیل کرده، باعث رونق موسسات آموزش حسابداری شد.
از پیامد های تحولات اقتصادی_اجتماعی ذکر شده، پیدایش گروه های صنعتی بزرگ چون کفش ملی، صنعتی بهشهر، شرکت های خودرویی از جمله جیپ(پارس خودرو)، ایران ناسیونال(ایران خودرو)، سایپا، زامیاد و غیره بود.
با جذب سرمایه های خارجی فراوان، چندین شرکت و موسسه تاریخچه ی بورس جهان چند ملیتی دارویی و صنعتی در ایران شکل گرفت. اداره این شرکت ها با سیستم های سنتی تقریبا ناممکن می نمود.همین امر باعث شد که سیستم های مدیریت نوین با اقتباس از سیستم های مدیریت خارجی در ایران رایج شود.
حسابداری در ایران امروزه با عملکرد گسترده اش جایگاه ویژه ای در نظام مالی و اقتصادی پیدا کرده است.در سطح کلان نیز شاهد اعتماد سیستم مالی کشور به عملکرد حسابرسان هستیم. به قضاوت نهایی حسابرس که در قالب گزارش حسابرسی منتشر می شود اتکا می شود.

پدر علم حسابداری در ایران کیست؟

فضل الله اکبری در سال 1300 در گلپایگان چشم به جهان گشود.وی را پدر علم حسابداری ایران می خوانند.

دکتر اکبری در اوایل دهه 1330 در موسسه علوم اداری و بازرگانی دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد و فوق لیسانس خود را در رشته علوم اداری و بازرگانی گرفت سپس برای تحصیلات تکمیلی با استفاده از بورس تحصیلی به آمریکا رفته، در دانشگاه های کالیفرنیای جنوبی و استانفورد ادامه تحصیل داد.
وی در رشته مدیریت بازرگانی با گرایش حسابداری موفق به دریافت مدرک دکترا شد.سپس به ایران بازگشته و در موسسه علوم اداری مشغول به تدریس شد. وی در سال 1337 به عنوان اولین مدرس حسابداری در دانشکده حقوق دانشگاه تهران به عضویت هیئت علمی آن دانشکده درآمد.

شرکت خود را به بهترین شکل مدیریت کنید
هر مدیر خوب نیازمند ابزاری قدرتمند است تا بتواند مجموعه خود را به بهترین شکل مدیریت کند. مجموعه نرم افزار مالی و منابع انسانی فینتو ابزاری قدرتمند است که می تواند به مدیران در کنترل کارمندان و محاسبه حقوق و دستمزد آنها کمک کند.
شما همیشه یک مدیر لایق هستید و باید بهترین ها برای شما باشد. با استفاده از نرم افزار حسابداری آنلاین فینتو کار مدیریت خود را بسیار آسان تر کنید.

گام اول : مبنا و تاریخچه بورس ایران و جهان

واژه ی بورس: کلمه ی بورس مانند هر کلمه ی دیگری دارای پیشینه ی تاریخی می باشد. واژه ی بورس از آنجایی به وجود آمد که بازرگانان. تجار. کسبه و دلالان شهر بورس، در شمال غربی بلژیک در میدانی به نام تربوارس، در مقابل خانه بزرگ زاده ای به نام واندر بورس گرد هم میامدند.وبه […]

واژه ی بورس:

کلمه ی بورس مانند هر کلمه ی دیگری دارای پیشینه ی تاریخی می باشد. واژه ی بورس از آنجایی به وجود آمد که بازرگانان. تجار. کسبه و دلالان شهر بورس، در شمال غربی بلژیک در میدانی به نام تربوارس، در مقابل خانه بزرگ زاده ای به نام واندر بورس گرد هم میامدند.وبه داد و ستد پرداختند، این امر موجب شد که در آینده مراکزی که به داد و ستد می پرداختند را بورس، نام گزاری کنند.

علت تشکیل بورس و تاریخچه ی جهانی:

در زمان گذشته بازرگانان از بعضی فعالیت های تجاری ضرر می کردند و به دنبال راهی بودند که فشار خطرات و زیان ها را کم کنند. پس آنها به این نتیجه رسیدند که برای حل این مشکلات می توانند در تجارت با فردی یا افرادی شریک شوند. از این طریق سود و زیان های احتمالی کاهش می یابد، به تدریج بازرگانان این عمل را گسترش دادند و در کارهای بزرگ به کار گرفتند تا جایی که این کار منجر به تشکیل شرکت های سهامی شد. اولین شرکتی که به این صورت تشکیل شد شرکت روسی به نام موسوف بود، این شرکت قرار بود تجارت بزرگی را انجام دهد و عده ای تجار دست به دست هم دادند و این عملیات را انجام دادند و هر کس به اندازه ی آورده ی تاریخچه ی بورس جهان خود در سود و زیان این تجارت سهیم شد. این کار با موفقیت انجام شد، کم کم این نوع فعالیت ها گسترش یافت و افراد زیادی وارد این کار شدند، این پروژه نیاز به مکانی داشت که بین دارندگان سرمایه و متقاضیان استفاده از آن ارتباط برقرار کنند، مراکزی به منظور این کار تاسیس شد که بورس نام گرفت. اولین بورس در شهر امستردام تشکیل شد و شرکت هند شرقی سهام خود را برای خرید فروش در آن عرضه کرد، پس از آن بورس لندن در سال ۱۸۰۱ میلادی و بورس نیویورک در اواخر قرن ۱۸ تاسیس شدند و به تدریج سایر کشور ها دارای بورس شدند.

بورس در ایران:

در سال ۱۳۱۵ به دستور رضاشاه ۲ کارشناس برای تنظیم اساسنامه بورس به ایران آمدند که یکی از آنها وان بوتر فلد از بلژیک و دیگری یک کارشناس هلندی بود. اما مطالعات آنها با آغاز جنگ جهانی دوم به دلیل سیاست های طرفین جنگ متوقف گردید، پس از یک مکث طولانی پس از کودتای۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ مجددا در سال ۱۳۳۳ دستور تشکیل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی صنایع و معادن بانک مرکزی محول گردید. پس از ۱۲ سال بررسی و تحقیق این گروه در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات ایجاد بورس و لایحه ی آن به مجلس ارائه شد. پس از تصویب مجلس در ۱۵ بهمن ۱۳۴۶ با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس فعالیت خود را آغاز نمود. وپس از مدتی به دلیل گسترش بازار اوراق بهادار ایجاد ابزار جدید و بعضی از نارسایی های قوانین در سال ۱۳۸۴، این قوانین مورد بازنگری قرار گرفت و تحت عنوان قانون بازار اوراق بهادار تصویب شد.

تاریخچه ی بورس جهان

نماد خرینگ + تحلیل در بورس | شرکت رينگ ‌سازی مشهد

• توسط سارا موسوی
• ۰۸/۲۰/۱۳۹۹
• کمتر از یک دقیقه

نام شرکت: رينگ‌ سازی مشهد نماد: خرينگ نوع بازار: بورس آدرس شرکت و امور سهام: مشهد ، کیلومتر 8 بزرگراه آسیایی ، صندوق پستی 1311/91735 تلفن: 8 – 05136516001 وب سایت: www.mwmco.com مدیرعامل: مسعود هدشی تاریخچه شرکت رینگ سازی مشهد: شرکت رینگ سازی مشهد در تاریخ 28 مرداد ماه سال 1376 به صورت شرکت سهامی […]

مدیریت ریسک در سرمایه گذاری

• توسط سارا موسوی
• ۰۸/۱۵/۱۳۹۹
• کمتر از یک دقیقه

اصطلاح ریسک بسته به زمینه ای که در آن به کار می رود معانی متفاوتی دارد. با این حال، رایج ترین معنی آن عدم قطعیت و نتیجه نامطلوب است. ریسک ها به طور کلی دو دسته هستند. دسته اول ریسک های واقعی یا خالص هستند. این ریسک ها فقط ضرر ایجاد می کنند و نمی […]

آموزش سرمایه گذاری به کودکان

• توسط سارا موسوی
• ۰۸/۱۵/۱۳۹۹
• کمتر از یک دقیقه

آموزش سرمایه گذاری به کودکان، سبب ایجاد دانش مالی در آن ها می شود و کودکان را با مفاهیمی مانند ارزش پول، داد و ستد، معامله، پس انداز، سرمایه گذاری و … آشنا می کند. بدیهی است افرادی که از همان سنین ابتدایی با مفاهیم اقتصادی آشنا شده اند و دارای دانش مالی هستند در […]

تولید ناخالص داخلی (GDP) چیست؟

• توسط سارا موسوی
• ۰۸/۰۶/۱۳۹۹
• کمتر از یک دقیقه

تولید ناخالص داخلی، به اختصار GDP، شاید مهم ترین و دقیق ترین شاخص اقتصادی برای اقتصاددانان و سرمایه گذاران باشد. زیرا ارزش کل کالاها و خدمات تولید شده در یک کشور است که در بازه های زمانی مشخص مانند یک سال اندازه گیری می شود و به عنوان یک شاخص اقتصادی در سراسر جهان برای […]

تاریخچه ی سهام بورس: بهترین شش ماه سال

• توسط سارا موسوی
• ۱۰/۰۷/۱۳۹۸
• کمتر از یک دقیقه

فصل سرمایه گذاری درست همانطور که پس از تابستان، فصل پاییز فرا می رسد و زمستان آغاز می شود، بازار سهام نیز فصلهای مخصوص خود را دارد. این تشابه که توسط بیل و جفری هیرش کشف شده است به خوبی توانسته نوسانات بازار بورس را توصیف کند و این موضوع در تاریخچه ی سهام بورس […]

تاریخچه ی بورس تاریخچه ی بورس جهان جهان

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده است که بورس چیست باید بگوییم اندیشه ی ایجاد بورس زمانی شکل گرفت که عده ای از بازرگانان اروپایی از فعالیت های تجاری خود ضرر کردند، بنابراین به فکر راه حلی افتادند تا به وسیله ی آن بتوانند جلوی این ضرر را بگیرند و یا آن را به حداقل برسانند.
نتیجه آن شد که تعدادی از بازرگانان عده ای را در فعالیت های خود شریک کردند تا با این روش سود و زیان احتمالی را با آنها تقسیم کنند. این تجربه تاریخچه ی بورس جهان موفقیت آمیز بود لذا به تدریج هر تاجری سعی می کرد تا فعالیت های تجاری خود را با این روش ادامه دهد؛ به خصوص که این روش برای افرادی که فعالیت های بزرگ اقتصادی انجام می دادند بسیار مطلوب تر بود.

رفته رفته این تجربه قانونمند شد و به تشکیل شرکت های سهامی تبدیل گردید. اولین تجربه مربوط به تشکیل یک شرکت سهامی در کشور روسیه بود که در سال ۱۳۵۳ میادی تصمیم گرفت کالاهایی را بدون این که آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین ببرد و این کاری بود که احتمال ضرر در آن بیشتر بود. برای انجام این کار عده ای از تجار سرمایه ی لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه ی خود در سود و زیان شرکت شریک شد و این کار با موفقیت صورت گرفت.
بعدها با گسترش مبادلات در اروپا به سرمایه های زیادتر و شرکای بیشتری نیاز شد. برای این کار نیاز به مراکزی بود تا بتوان بین سرمایه گذاران و سرمایه پذیران رابطه برقرار کرد. چنین مراکزی تأسیس شدند و بورس نام گرفتند. اولین بورس دنیا در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و امروز اکثر کشورهای جهان دارای بازار بورس هستند. در ایران نیز در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس به تصویب رسید و از ۱۵ بهمن ماه سال ۱۳۴۶ آغاز به کار کرد.
بورس کلمه‌ای فرانسوی است و معنای آن در زبان فرانسه کیف پول می‌باشد. تاریخچه پیدایش واژه بورس هم به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد. در آن زمان، بازرگانان و کسبه‌ شهری به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تِربورس (TerBeurze) در مقابل خانه‌ بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به خریدوفروش کالاهای خود بر اساس حراج می‌پرداختند. از آن تاریخ به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا به حراج کالا مبادرت می‌کردند و به‌تدریج شکل توسعه‌یافته‌تر و مسقف به خود گرفت، بورس می‌گفتند.
فلسفه کلیدی شکل‌گیری بازار بورس در جهان، تجمیع سرمایه و تأمین مالی شرکت‌ها و پروژه‌های آن‌ها در قالب یک سیستم بازار منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف است. مبنای اساسی تشکیل این بازارها همان مفهوم اولیه و ساده شراکت، تقسیم سود و زیان احتمالی میان شرکا است.

تاریخه بورس در ایران

مطالعات اولیه درباره تأسیس بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵هجری‌شمسی برمی‌گردد. در این سال، فردی بلژیکی به نام «ران لوترفِلد» پس از انجام مطالعات گسترده درباره‌ تأسیس بورس در ایران، اساسنامه‌ تاریخچه ی بورس جهان داخلی بورس را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد، اما با توجه به شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم، عملاً موضوع بررسی و تأسیس بورس در ایران بیش از ۲۵سال به تأخیر افتاد.
در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌‌نامه‌ اولیه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد. در اواخر همان سال یعنی سال ۴۱، هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد. حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، به‌طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.

تاریخچه بورس

A pedestrian walks past a stock indicator board for the Tokyo Stock Exchange being displayed in a window of a securities company in Tokyo on October 1, 2018. - Japanese shares powered to a new 27-year high on October 1 after the US and Canada clinched a long-awaited trade deal, but other Asian equity markets struggled in subdued holiday trading.

بورس چیست ؟ بورس از کجا آمده است ؟ فلسفه کلیدی شکل‌گیری بازار بورس در جهان، تجمیع سرمایه و تأمین مالی شرکت‌ها و پروژه‌های آن‌ها در قالب یک سیستم بازار منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف است. مبنای اساسی تشکیل این بازارها همان مفهوم اولیه و ساده شراکت، تقسیم سود و زیان احتمالی میان شرکا است. بورس با تجمیع سرمایه‌های جزئی و پراکنده، سرمایه‌گذاری‌های مهم و کلان را میسر می‌سازد و تأثیرات بسزایی بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی جامعه و پیشرفت صنایع و آبادانی کشور می‌گذارد و درعین‌حال سود و منافع برای سهامداران ایجاد می‌کند.

تاریخچه پیدایش واژه بورس به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد. در آن زمان، بازرگانان و کسبه‌ شهری در شمال غربی بلژیک، در مقابل خانه‌ بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به خریدوفروش کالاهای خود براساس حراج می‌پرداختند

پیشینه‌ تاریخی واژه بورس

واژه «بورس» مانند هر کلمه‌ای، دارای یک پیشینه‌ تاریخی است. برای مثال واژه‌ بانک از آنجا پدید آمد که در اروپا افراد برای انجام مبادلات پولی خود روی نیمکت‌های میدان‌های قدیمی شهر می‌نشستند و پول‌های خود را مبادله می‌کردند. ازآنجا که لغت «بَنک» در زبان ایتالیایی به معنی نیمکت است، بعدها مراکزی که وظیفه‌ انجام مبادلات پولی را بر عهده گرفتند به بانک معروف شدند.

به اعتقاد اغلب کارشناسان، تاریخچه پیدایش واژه بورس تاریخچه ی بورس جهان هم به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد. در آن زمان، بازرگانان و کسبه‌ شهری به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تِربورس (TerBeurze) در مقابل خانه‌ بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به خریدوفروش کالاهای خود بر اساس حراج می‌پرداختند. از آن تاریخ به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا به حراج کالا مبادرت می‌کردند و به‌تدریج شکل توسعه‌یافته‌تر و مسقف به خود گرفت، به بورس می‌گفتند.

نخستین مرکز معاملات بورس در جهان – ساختمان تاریخی بورس در بلژیک

در آن زمان، این مکان‌ها از نظم و انضباط خاصی برخوردار نبود و هر کسی می‌توانست در آنجا به فعالیت‌ بپردازد، اما به‌مرورزمان و رفته‌رفته، نظم و انضباط خاصی در این مکان‌ها حاکم شد؛ به‌نحوی‌که پس از مدتی، فقط بازرگانان، صرافان و دلالان بودند که اجازه داشتند در این مکان‌ها خریدوفروش کنند. درگذر زمان، تالارهای مسقف بورس شکل گرفت و بازرگانان که تا پیش از آن، در هوای آزاد خریدوفروش می‌کردند، برای خریدوفروش به این تالارها می‌رفتند. در بسیاری از منابع علمی و تاریخی، زمان آغاز به کار تالارهای مسقف بورس را به‌عنوان تاریخ رسمی تأسیس بورس در دنیا معرفی می‌کنند، اگرچه همان‌طور که گفتیم، پیشینه آن به قبل‌ از آن تاریخ و به قرن پانزدهم میلادی در بلژیک برمی‌گردد.

اولین‌های فروش سهام در بورس

در زمان‌های گذشته، بازرگانان همواره به دنبال آن بودند تا ضرر و زیان‌های احتمالی ناشی از تجارت خود را کاهش دهند. شراکت، راهی بود که می‌توانست ریسک کسب‌وکار آن‌ها را کاهش دهد؛ چون با شریک شدن چندین فرد در یک کسب‌وکار، سود و زیان‌های احتمالی آن کسب‌وکار بین شرکا تقسیم می‌شد. این تجربه، به‌تدریج به تشکیل شرکت‌های سهامی منجر شد. در این شرکت‌ها، هر یک از شرکا به نسبت سهمی که در شرکت داشت، در منافع یا ضررهای احتمالی شرکت سهیم می‌شد. اولین شرکت سهامی با نام ماسکوِی (Muscovy) در سال ۱۵۵۳ میلادی، با مشارکت عده‌ای از تجار در روسیه ایجاد شد. گسترش مبادلات تجاری در جهان، نیاز به ‌های بیشتر و شرکای بیشتری را آشکار کرد. پیدا کردن شرکای متعدد برای سرمایه‌گذاری در یک کسب‌وکار، به مراکزی نیاز داشت که بتواند در واقع‌بین دارندگان سرمایه و متقاضیان سرمایه، ارتباط برقرار کند. این مراکز، به نام «بورس» معروف شدند. شرکت‌ها با فروش سهام خود در بورس، در واقع سرمایه‌گذاران و شرکای بیشتری را برای مشارکت در کسب‌وکار خود، پیدا می‌کردند.

تصویری از مرکز معاملات بورس آمستردام

اولین بورس جهان در آمستردام

اولین بورس اوراق بهادار جهان در اوایل قرن هفدهم میلادی در شهر «آمستردام» هلند تشکیل شد و کمپانی هند شرقی، اولین شرکتی بود که سهام خود را در آن عرضه کرد. فعالیت‌های مرتبط با بورس در شهر لندن از اوایل قرن هجدهم میلادی و در قهوه‌خانه‌ها شروع شد. این فعالیت‌ها در سال ۱۷۷۳ میلادی و با خرید ساختمان مستقل توسط معامله‌گران وارد فصل جدیدی شد. درنهایت در سوم مارس سال ۱۸۰۱ میلادی، بورس لندن فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. اما بورس نیویورک به‌عنوان سومین بورس بزرگ در گستره تاریخ، فعالیت خود را در ۱۷ می ۱۷۹۲ آغاز تاریخچه ی بورس جهان کرد و ۲۴ کارگزار بازار سهام در خیابان وال‌استریت نیویورک و زیر درخت نارون بزرگی دورهم جمع شدند و توافق‌نامه‌ای را امضا کردند. آن‌ها در هشت مارس ۱۸۱۷ با تنظیم اساسنامه شروع به کار بورس نیویورک را رسمیت بخشیدند.

در حال حاضر بازار بورس نیویورک، بزرگترین بازار بورس، از نظر میزان معاملات و ارزش بازار سرمایه در جهان است. با شروع فعالیت بورس‌های بزرگ جهان، به‌تدریج سایر کشورها نیز دارای بورس شدند تا آنجا که امروز کمتر کشوری را می‌توان یافت که بورس نداشته باشد.

بورس در ایران

بورس در ایران، چگونه شکل گرفت؟

مطالعات اولیه درباره تأسیس بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵هجری‌شمسی برمی‌گردد. در این سال، فردی بلژیکی به نام «ران لوترفِلد» پس از انجام مطالعات گسترده درباره‌ تأسیس بورس در ایران، اساسنامه‌ داخلی بورس را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد، اما با توجه به شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم، عملاً موضوع بررسی و تأسیس بورس در ایران بیش از ۲۵سال به تأخیر افتاد.

در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شدبالاخره در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌‌نامه‌ اولیه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد. در اواخر همان سال یعنی سال ۴۱، هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد. حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، به‌طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.

سابقه ۴۷ ساله بورس در ایران

بورس اوج و فرودهای بسیار زیادی را تجربه کرده است. از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷، تعداد شرکت‌ها و موسسه‌های پذیرفته‌ شده در بورس اوراق بهادار تهران از ۱۰ بنگاه اقتصادی با سرمایه ۶/۲ میلیارد ریال به ۱۴۲ شرکت با بیش از ۳۰۸ میلیارد ریال افزایش یافت. با پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده از ۱۰۵ شرکت، به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ تقلیل یافت.

علت این امر، تملک بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی توسط دولت بوده است.(در اثر ملی شدن بانک‌ها، بیمه و برخی صنایع کشور، تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته‌شده در بورس از آن خارج شدند) رکود شدید بازار بورس در طی هشت سال جنگ تحمیلی نیز از وقایع مهم بورس ایران محسوب می‌شود.

در حال حاضر، چهار بورس بزرگ کشور تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند:

• بورس اوراق بهادار تهران که در آن، سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت خریدوفروش می‌شود.
• فرا بورس ایران که در آنجا هم سهام شرکت‌هایی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی‌شوند، مورد دادوستد قرار می‌گیرد.
• بورس کالای ایران که در آن انواع کالاها مانند محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و قراردادهای آتی سکه و… خریدوفروش می‌شود.
• در نهایت بورس انرژی که به‌تازگی تأسیس ‌شده و در آن، حامل‌های انرژی با محوریت برق، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حامل‌های انرژی، خرید و فروش شود.

این سری آموزش ها برای آشنایی شما با بورس و سرمایگذاری در آن ، ادامه خواهد یافت، امیدواریم که مسمر ثمر باشد.