درس نهم اقتصاد دهم علوم انسانی
مبادلات در جوامع ابتدایی به شکل پایاپای(تهاتری)انجام می گرفت.
معایب : موازنه این کالا ها کار دشواری بود، بسیاری از کالاهای مبادله شده فساد پذیر بودند، بعضی از این کالا ها به راحتی قابل حمل نبودند، گاهی اتفاق میافتاد که شخصی برای تامین نیازهایش مجبور بود چندین مبادله را انجام دهد.
به دنبال مشکلات مرحله قبل، بشر برای مبادلات خود، از کالاهایی با دوام و فاسد نشدنی و قابل تقسیم به تکه های کوچک و پر طرفدار استفاده کرد.
تاریخچه پول ومبادله
– کالاباکالا،پایاپای(تهاتر)
-کالا باکالای خاص(اولین پول مورداستفاده بشر)
– استفاده ازفلزات گرانبهای طلاونقر
-رسیدصرافان وتجار(اولین اسکناس مورداستفاده بشر)
– پول تحریری یاثبتی توسط دولت وبانک مرکزی
-پول الکترونیکی و مجازی
مشکلات مبادله پایاپای(تهاتری)
-عدم تمایل همزمان طرفین ارزش پول چیست ؟ به مبادله(مثلافردی که مقداری گندم اضافی داشت ومی خواست آن رابابرنج معاوضه کندبایدفردی رامی یافت که برنج اضافی داشته باشدوحاضرباشدآن راباگندم معاوضه نماید.)
-مشکل سنجش ارزش(دراین شکل مبادله تعیین ومحاسبه قیمت هاوتبدیل آن هایه یکدیگر مشکل زابودودرمبادله افرادنمی
دانستندکه چه میزان ازکالاهااضافی خودرابدهندوچه میزان ازکالای موردنیازرادریافت کنند.)
-مشکل پس اندازوحفظ ارزش(اگرکالابرای مدتی طولانی پس اندازمی شدازبین می رفت وارزش خودش رازدست می داد.)
به دلیل مشکلاتی که مبادله پایاپای داشت، بشر برای مبادلات خود، از کالایی با دوام و فاسدنشدنی و قابل تقسیم به تکه های
کوچک و پرطرف دار استفاده کرد. البته در هر منطقه، کالایی خاص پرطرف دار بود.
مثلاً در ایران، غلات؛ در هندوستان، صدف؛ در تبت، چای و در روسیه، پوست سمور خواهان بیشتری داشت.
ساکنان این مناطق حاضر بودند کالاهای اضافی خود را با این کالاها معاوضه کنند؛ زیرا اطمینان داشتند که با دادن این کالاها می توانند کالاهای موردنیاز خود را دریافت کنند.
به این ترتیب، این نوع کالاها به عنوان اولین پول ، مورد استفاده قرار گرفت.
انتخاب فلزات گرانبهای طلاو نقره به عنوان پول، موجب گسترش تجارت در داخل کشورها و بین ملت ها شد و فعالیت هایی از قبیل دریانوردی و حمل و نقل را نیز رونق بخشید.
مزایای طلاونقره(پول فلزی) نسبت به کالای خاص
فسادناپذیر،حجم کمی دارد،حمل ونقل آن در مبادلات آسان تراست.
معایب و مشکلات طلاونقره(پول فلزی)
-میزان طلا و نقره محدود بودو با افزایش تجارت و مبادله، به پول بیشتری نیاز بود.
-درمبادلات باحجم زیاد،به دلیل سنگینی ووزن زیادوسیله مناسبی برای پرداخت نبود.
عده ای از بازرگانان در معاملات خود به جای پرداخت سکه های فلزی، رسیدی صادر می کردند که بیانگر بدهی آنان بود.
طرف مقابل هم براساس اعتمادی که داشت، این رسید را می پذیرفت. به تدریج، بازرگانانی که به یکدیگر اعتماد داشتند، این رسیدها را بین خود مبادله می کردند.
مردم برای در امان ماندن از خطرهای احتمالی و همچنین رهایی یافتن از حمل مسکوکات در معامله ها، پول های خود را به تجار یا صرافان معتبر می سپردند و در مقابل، رسید معتبر از آنان دریافت می کردند و در معاملات خود این رسیدها را به کار می گرفتند تا جایی که در دوران تمدن اسلامی ،کارگری در بلخ رسید صرافی اسلامبل(استانبول) را می گرفت.
معایب و مشکلات رسیدصرافان و تجار
♦ بی مبالاتی یا سوء استفادۀ برخی صرافان از اعتماد مردم
♦ تعداد زیاد انواع رسیدها و صرافی ها، که آشنایی و اعتبارسنجی آنها را برای مردم سخت کرده بود.
موجب شد تا دولت ها برای جلوگیری از بروز این گونه مشکلات به ناچار چاپ و انتشار اسکناس را بر عهده گیرند.
فکر سپردن نشر پول به یک بانک تجاری از اینجا شکل گرفت.
جلوگیری ازنقل و انتقال اسکناس هادرمبادلات
♦ با گسترش ارتباطات، بانک ها فعالیت خود را گسترش دادند و نقل و انتقال اسکناس هم کم کم دشوار شد .در این میان یکی از خدماتی که بانک ها ارائه دادند، چک بود.
♦ اقدام دیگربانک هابرای جلوگیری ازنقل وانتقال اسکناس ها،پول الکترونیکی قابل ثبت در کارت های بانکی و قابل انتقال در شبکه های ارتباطی بود.
چک پول تحریری یا ثبتي
از آتجایی افراد خودشان مبلغ چک را روی آن می نویسند، به آن چک پول تحریری یا ثبتي گفته می شود.
افزایش حجم و سرعت مبادلات و همراه شدن آن با انقلاب دیجیتال و الکترونیک، موجب شد تا بشر به دنبال روش های سریع تر و راحت تری باشد. در نتیجه امروز شاهدیم که پول الکترونیکی قابل ثبت در کارت های بانکی و قابل انتقال در شبکه های
ارتباطی، خرید و فروش و انتقال دارایی را بسیار آسان کرده است.
خصوصیت اعتباری پول های کاغذی، تحریری یا الکترونیکي
اطمینانی که مردم به ارزش پول در مبادلات دارند، پشتوانۀ پول به شمار می رود. زمانی که پول طلا و نقره رایج بود، پشتوانۀ پول همان طلا و نقرۀ موجود در خود پول بود. پشتوانه پول کاغذی پول های فلزی و شمش های طلا و جواهراتی بود که نزد صراف یا بانک بودامروزه پول های فلزی و کاغذی و تحریری و الکترونیکی که در دست افراد یا در حساب آنهاست ،پشتوانهای جز قدرت اقتصادی کشور ندارد.
وظایف پول
افراد در مبادلات خود ،پول را می پذیرید؛ زیرا می دانندکه دیگران نیز هنگام فروش کالاها یا خدمات خود، آن را خواهند پذیرفت.
با پول می توان ارزش کالاها را مشخص کرد و سپس ارزش نسبی آنها را باهم سنجید. عملاً پول ،کار خرید و فروش کالاهای مختلف و تبدیل قیمت ها را به یکدیگر آسان می کند. هریک از کشورها دارای واحد ارزش خاص خود هستند؛ مثلاً واحد ارزش در اتحادیۀ اروپا یورو، در آمریکا دلار و در ایران تومان است.
پس انداز و حفظ ارزش
شما نیازهای گوناگونی دارید که با پرداخت پول، آنها را برطرف می کنید.بعضی نیازها هر روزه و بعضی در طول زمان پیش می آید و فرد همواره باید مقداری پول را برای رفع نیازهای آیندۀ خود نگهداری کند. علاوه بر هزینه های روزمره، برخی هزینه های غیرقابل پیش بینی نیز هست که در موقعیت های خاص پیش می آید.
پرداخت های آینده
در صورتی که پول بتواند حفظ ارزش کند، می تواند وسیلۀ مناسبی برای پرداخت آینده نیز باشد. این وظیفۀ پول در روزگار ما کاملاً محسوس است؛ زیرا بیشتر معاملات تجاری در مقابل پرداخت های آینده صورت می گیرد. خرید اقساطی و رد و بدل کردن حواله های بانکی نیز از همین نوع است.
نقدینگي
کل حجم پول موجود در کشور، نقدینگی آن کشور به شمار می رود.کل پولی را که به شکل اسکناس در دست مردم و یا به شکل سپرده در حساب های بانکی نگهداری می شود.
اقتصاددانان افزایش در سطح عمومی قیمت ها را تورم می گویند. هر گونه افزایشی در قیمت را نمی توان تورم دانست؛ نرخ تورم، درصد افزایش سالانۀ سطح عمومی قیمت هاست. اگر قیمت کالاها در امسال نسبت به سال قبل ۲۵ درصد افزایش یافته باشد؛ یعنی ما نسبت به سال قبل تورم ۲۵ درصدی داریم و این به معنای آن است که قدرت خرید پول ما ۲۵ درصد ۲ درصد کمتر از سال قبل می توان کالا خریداری کاهش یافته؛ یعنی با یک مقدار مشخص پول (مثلاً ۵ هزار تومان) امسال ۵ کرد ،پس تورم نشان می دهد که قدرت خرید پول چقدر کاهش یافته است.
نرخ تورم
برای اندازه گیری تورم از شاخص قیمت مصرف کننده( cpi ) بهره می برند.
شاخص قیمت مصرف کننده
برای تشکیل شاخص قیمت مصرف کننده، دولت ها معمولاً یک سبد بازار یعنی بسته ای از کالاهای گوناگون را که عموم مصرف کنندگان احتمالاً خریداری می کنند در نظر میگیرند، سپس دولت هزینۀ این سبد بازار را در طول زمان رصد می کند.
اگر قیمت این سبد در طی یک دورۀ مشخص، ۱۵ درصد افزایش داشت، cpi نیز ۱۵ درصد افزایش دارد. سبد بازار طیف وسیعی از کالاها را شامل انواع مواد غذایی، ماشین، لباس، خدمات تفریحی و … پوشش می دهد.
عدد ۱۰ به ما می گوید که از سال قبل تاکنون، ۱۰ درصد شاخص قیمت مصرف کننده رشد داشته است و یا به عبارت دیگر، ما نسبت به سال قبل، تورمی معادل ۱۵ درصد داشتهایم.
وقتی افزایش در سطح قیمت ها، بیرویه، پرنوسان و مداوم باشد، با تورم زیان بار روبه رو هستیم.
درس نهم اقتصاد دهم علوم انسانی
پیامدهای تورم درجامعه
– تورم بر رفاه مردم و امنیت اقتصادی آنها اثر منفی دارد.
– تورم موجب می شود فضای کسب و کار بی ثبات شود و تولیدکنندگان و بازرگانان نتوانند پیش بینی درستی از آیندۀ قیمتها در بازار داشته باشند.
– تولید و خرید و فروش کالاها با مشکلات زیادی روبه رو خواهد شد.
– مصرف کنندگان کالاها و خدمات نیز، با کاهش قدرت خرید پولشان مواجه می شوند و این بر رفاه آنها اثر منفی خواهد گذاشت.
علت ایجاد تورم
گاهی علت تورم، نابرابری عرضه و تقاضای کل در اقتصاد است. این فزونی تقاضا بر عرضه، به صورت افزایش قیمت ها بروز می کند.
تصور کنید که برای خرید خودرو وارد بازار شده اید، اما خودرو به اندازۀ تقاضاکنندگان وجود ندارد و بازار با مازاد تقاضا مواجه است.
دراین صورت تنهاعده محدودی ازتقاضاکنندگان که حاضرباشندقیمت بالاتری برای خودروبپردازندصاحب خودروخواهندشدواین امرمنجربه افزایش قیمت خودروخواهد شد
– تورم می تواند علت دیگری هم داشته باشد.اگر افزایش نقدینگی در کشور با افزایش تولید هماهنگ نباشد، می تواند سبب تورم شود.
در کشور ما، افزایش درآمدهای نفتی هرچندگاهی به افزایش ظرفیت های تولیدی کمک می کند؛ اما باعث رشد درآمدهای اقتصادی و رشد حجم نقدینگی در کشور می شود که تورم زا است.
نوسانات نرخ ارز نیز بر ارزش پول ملی ما اثر منفی می گذارد و منجر به کاهش قدرت خرید پول ملی و در پی آن منجر به تورم می شود.
درس نهم اقتصاد دهم علوم انسانی
راه حل برای نابرابری عرضه و تقاضا
افزایش عرضه کالاها
افزایش ظرفیتهای تولیدی
افزایش واردات
راه حل برای عدم هماهنگی افزایش نقدینگی با تولیددرجامعه
کنترل میزان نقدینگی
کاهش نقدینگی درگردش(تورم)
افزایش نقدینگی درگردش(رکود)
دولت به دو روش می تواند عرضه را افزایش دهد؛ روش اول آن است که ظرفیت های تولیدی را افزایش دهد؛ اما از آنجا که این روش معمولاً زمان بر است، دولت ها ترجیح می دهند از طریق افزایش واردات، بازار را تنظیم کنند.
در کشور ما، افزایش درآمدهای نفتی هرچندگاهی به افزایش ظرفیت های تولیدی کمک می کند؛ اما باعث رشد درآمدهای اقتصادی و رشد حجم نقدینگی در کشور می شود که تورم زا است.
سیاست های پولي
درس نهم اقتصاد دهم علوم انسانی
سیاست های پولي به چند شکل انجام مي شود؛
-کاهش نقدینگی در گردش؛
-افزایش نقدینگی در گردش.
سیاست پولی کاهش نقدینگی درگردش به سیاست پولی انقباضی مشهور است
به سیاست پولی افزایش نقدینگی درگردش سیاست پولی انبساطی می گویند.
زمانی که اقتصادکشوردچارتورم می شود،برای پیشگیری ازافزایش قیمت هایاکاهش سرعت آن،بانک مرکزی سیاست کاهش نقدینگی یاهمان کاهش حجم پول در گردش را به کار می گیرد.
بانک مرکزی ازطریق سیاست بازارباز( فروش اوراق مشارکت) باعث کاهش نقدینگي درجامعه ميشود در این روش بانک مرکزی میتواند با فروش اوراق مشارکت به طور مستقیم از مقدار نقدینگی در دست مردم بکاهد.
بانک مرکزی با خرید اوراق مشارکت، می تواند نقدینگی بیشتری به جامعه تزریق کند.
ارزش پول چیست ؟
چرا فرزندم موقع تنبیه می خندد؟
علل دعوای کودکان در مدرسه و نحوه برخورد با آن
برچسب زدن به کودک به چه معنا است و خطرات ناشی از آن چیست؟
فواید طبیعت گردی برای کودک
فواید داشتن حیوان خانگی برای کودکان
عوارض نوروفیدبک در کودکان
مدلینگ کودکان: آیا کودک شما می تواند یک مدل باشد و چگونه؟
بهترین نرخ بلیط هواپیما و هتل ◀ارزان و به مصرفه بلیط بخر
تمیزکاری خونه کلافت کرده؟ حتما اینجا سر بزن
ارزش پول در زندگی کودک
از کوچک تا بزرگ، از مدرسه تا دانشگاه، از نانوایی تا فروشگاه های بزرگ و . حرف، حرف پول و خرج و مخارج است. بعضی از سر نیاز، برخی از سر آز، بعضی از روی عادت و حتی بعضی نیز به دنبال تشکیک در خرید کالایی که هفته پیش با فلان قیمت خریده اند و الان با فلان قیمت .
چند روز پیش برای انجام کاری و فرار از ترافیک مجبور شدم در صف طولانی بی آر تی منتظر بمانم. مادر و دختری مشغول به گفت و گو بودند. مادر با شوق از خاطرات کودکی خود می گفت و دختر با شگفتی تمام لبخند می زد و هر چند دقیقه یک بار به کتاب هایی که خرید بود نگاه می کرد و دوباره می گفت: «کاش آنقدر گران نبودند، پول کم آوردم و تا ماه بعد معلوم نیست . » پس انداز، سرمایه، خرید و آینده نگری همه و همه در نیروی شگفت انگیز نهفته در پول است.
پول چیست و جایگاه آن کجاست؟ آیا کودک و نوجوان می تواند درک درستی از معنای پول داشته باشد؟ ارزش و معنی پول در زندگی کجا است؟ اقتصاددانان هر چیزی را که در برابر اشیا و خدمات پرداخت می شود را پول می نامند و روانشناسان پول، بر این باورند که پول به خودی خود فاقد قدرت است اما زمانی که با معانی ویژه ای همراه می شود، لبریز از نیرویی خاص می شود.
آموزش جنبه های علمی و کاربردی مدیریت اقتصادی به کودک بسیار مهم است. علم به مدیریت صحیح پول، یعنی کشف رسیدن به اهداف زندگی. آموزش مدیریت اقتصادی باید بر پایه قدرت فرد و مدیریت وی بر پول و اقتصاد باشد. در واقع به کودکان خود بیاموزیم؛ «قدرت پول نیست که انسان را ثروتمند می کند بلکه تسلط داشتن بر آن و قدرت فرد در مدیریت پول و اقتصاد است که از او یک ثروتمند می سازد.»
درک ارزش پول
در هر قشر و موقعیتی که باشیم باید در درجه اول فرزند خود را با ارزش پول و اهمیت آن در زندگی آشنا کنیم. ارزش پول را درک کردن، یعنی فهم و درک صحیح مدیریت پول. با آموزش درست ارزش پول می توانید دانش و ضرورت موفقیت مالی کودک خود را بیمه کنید و در واقع بزرگترین مهارت را در زندگی کودک خود پرورش داده اید.
ضرورت آموزش پیش از نوجوانی اصل اول است چرا که وقتی کودکان شما در خانه هستند، شما کنترل بیشتری در مورد اینکه چگونه پول های خود را خرج می کنند دارید و می توانید آنها را در تصمیمات مهم مالی همراهی کنید.
در اصل شما به کودکان خود کمک می کنید تا مدیریت منابع مالی خود را با رویارویی با دنیای واقعی و از طریق آزمون و خطا بیاموزند. در هر موقعیتی که باشند شما بهترین راهنما و هدایتگر هستید. فراموش نکنید که کودک شما نیازمند آموزش در مکانی امن است.
اجازه دهید طعم شیرینی و تلخی آموزش ها را درک کند ولی اجازه ندهید که تنها بماند. شرایط را طوری فراهم کنید که اگر فرزند شما از شما دور شد، بتواند گلیم خود را از آب بیرون بکشد و زمانی که خانه پدری خود را ترک کرد، قدرت رویارویی با مشکلات مالی متعدد را داشته باشد.
فرق پس انداز با صرفه جویی
اگر به طور تصادفی از 100 دانش آموز ایرانی پرسیده شود که مثلا یک کیلو سیب زمینی چه قیمتی دارد؟ 80 درصد آنها اعلام بی اطلاعی می کنند. چند بار کودک خود را به خرید برده اید؟ و به او اجازه خرید کردن داده اید؟ کمی صبور و بردبار باشید، هر زمان برای خرید بیرون می روید از فرزند خود بخواهید شما را همراهی کند و اجازه دهید در انتخاب کالا و پرداخت پول با شما همگام باشد. وقتی شما به مارک های مختلف توجه می کنید و قیمت ها را با هم مقایسه می کنید، فرزندتان این عادت را از شما می آموزد و ارزش پول را یاد می گیرد.
در واقع او را در تصمیم گیری ها شریک کنید. مثلا از او بپرسید «اگر این کالا را بخریم، نمی توانیم فلان کالا را بخریم ولی اگر این کالا را بخریم . به نظر تو چه کنیم؟ یا اینکه؛ به نظر تو خرید این کالا ضروری است؟»
بگذارید در عمل، با معنای صرفه جویی آشنا شود و مفهوم پس انداز کردن و درست خرج کردن را بداند. بعد از مدتی مشاهده خواهید کردکه در این شرایط نه تنها به فرزند خود در مورد پس انداز کردن، تقسیم کردن و خرج کردن پول آموزش داده اید بلکه او را شریک تصمیمات خود قرار داده اید و مسبب تقویت اعتماد به نفس و ابراز وجود او نیز از همان کودکی بوده اید.
چرا که او از دوران کودکی با مفاهیم مخارج خانه، نیازهای ضروری و حتی مشکلات مالی آشنا می شود و با درک حس مسئولیت پذیری شما را در موضوعات مهم اقتصادی و مسائل مالی همراهی می کند. مطرح کردن مشکلات مالی با کودکان آغاز درک صحیح از پس انداز و دوراندیشی است.
معرفی راه های پس انداز
یک انتخاب جذاب برای خرج پول و انگیزه لازم برای پس انداز کردن را در اختیار کودک بگذارید. در حال حاضر پس انداز در هر قشری، معنی ویژه ای دارد. بعضی از پدران و مادران ما خرید ملک را پس انداز می دانند و برخی خرید طلا. عده ای نیز بانک و سپرده های بانکی را بهترین و کم ریسک ترین راه می دانند.
بهترین آموزش و بهتر بگوییم، آغاز پس انداز تهیه قلک است. اینکه کودک درک کند که ذره ذره باید پس انداز کند؛ ولو آنکه یک سکه باشد. اینکه این پول می تواند پول توجیبی باشد یا هدیه تولد، مهم نیست؛ اینکه بداند چرا پول خود را در قلک جمع می کند مهم است.
به فرزند خود بیاموزید که برای رسیدن به اهداف و خواسته هایش باید دوراندیشانه اقدام کند و برای خواسته هایش اولویت بندی کند. لذت این تجربه را بگذارید خود کودک درک کند و شما فقط راهنما باشید. به مرور فرزند خودرا به بانک ببرید و در حضور خودش حساب بانکی به نام فرزند خود باز کنید و هراز چند گاهی مبلغ حساب بانکی را افزایش دهید.
به او اجازه دهید خودش برای حساب بانکی خود تصمیم بگیرد. به آنها نشان دهید که پول موجود در حساب آنها با گذشت زمان با سود قابل توجهی روبرو خواهد شد. وقتی فرزند شما با ارزش و معنای آنچه که به دست آورده است روبرو می شود به ارزش پس انداز کردن پی خواهد برد.
اجازه دهید حس استقلال طلبی و انتخاب صحیح را بیاموزد و از کودکی فرق بین خواسته و نیاز را متوجه شود. با توجه به درک کودک می توان از 8 سالگی او را با انواع کارت های اعتباری و نحوه استفاده از آنها آشنا کرد. کارت های بانکی بخشی از زندگی انسان امروزی شده اند و به همین خاطر فرزند شما دیر یا زود نحوه استفاده از آنها را می آموزد.
بعد از مدتی کوتاه مشاهده خواهید کردکه فرزند شما چگونه از روش های ساده بانکی الکترونیکی آگاه شده و آن را به شما آموزش می دهد..
ارزش پول چیست ؟
ترس در بچه ها را چگونه مدیریت کنیم؟
گاه پیش می آید که والدین برای جلب توجه یا آرام کردن بچه هایشان به اشتباه آنها را از حیوانات یا افرادغریبه یا آشنای خاصی می ترسانند، اما نمی دانند که بچه ها فرق بین واقعیت و خیال را نمی دانند و ممکن است این ترس در ناخودآگاه آنها تثبیت شود و تا بزرگسالی ادامه پیدا کند.
توصیه های پزشکی برای زائران اربعین حسینی
زائرانی که به سفر اربعین میروند، توصیههای سلامتی را دست کم نگیرند و به نکات گفته شده رعایت کنند.
عادات نابود کننده لپ تاپ
عدم توجه به گرمای لپ تاپ یکی از عاداتی است که باعث خرابی لپ تاپ میشود.
یادداشت
تبلیغات
ارزش پول ملي يک کشور چگونه تغيير ميکند؟
يکي از مهم ترين وظايف بانک مرکزي حفظ ارزش پول ملي آن کشور در جهان است، اما براي بالا بردن ارزش پول ملي بايد چه کار کرد. بي ترديد در دو سال اخير يکي از چالش برانگيزترين اخبار بحث قيمت ارزهاي مختلف جهان و رتبه بندي آن ها بوده است.
فروغ افراسيابي
يکي از مهم ترين وظايف بانک مرکزي حفظ ارزش پول ملي آن کشور در جهان است، اما براي بالا بردن ارزش پول ملي بايد چه کار کرد. بي ترديد در دو سال اخير يکي از چالش برانگيزترين اخبار بحث قيمت ارزهاي مختلف جهان و رتبه بندي آن ها بوده است. مبحث مهمي که اين روزها نه تنها در ايران بلکه در دنيا از اهميت بسيار زيادي برخوردار است و تمام کشورها تلاش دارند تا ارزش پول ملي خود را حفظ و حتي افزايش دهند تا بتوانند از نظر اقتصادي و روابط بين المللي خود را در سطح جهان نگه دارند. زيرا اين ارزش پول يک کشور است که پشتوانه اقتصادي آن به حساب مي آيد. پول به خودي خود ارزش ذاتي ندارد بلکه اين کشورها هستند که با توجه به روابط بين المللي و توليدات خود باعث ارزشمندي آن مي شوند.
*تعريف پول ملي
اما بهتر است براي بررسي اين موضوع در ابتدا تعريفي از پول ملي ارائه دهيم. علم اقتصاد پولي و بانکي در تعريف واحد پولي آورده است که «واحد پول يکايي براي سنجش دادوستد کالا و خدمات است که روند انتقال آن را
راحت تر مي کند. هر کشوري واحد پولي خاص و رايج خود را دارد که به آن پول ملي مي گويند، پول ملي هر کشور داراي يک نماد بين المللي است.»برهمين اساس حيدر مستخدمين حسيني، رئيس اسبق هيئت مديره بورس اوراق بهادار تهران و کارشناس اقتصادي درباره تعريف پول ملي کشورها مي گويد: «پول ملي هر کشوري به عنوان يکي از کليدي ترين متغيرهاي اقتصادي آن کشور محسوب مي شود. واحد پول رايج در هر کشوري يک نماد بين المللي دارد که در زمان ارزش گذاري و برابري نرخ ارزها اين نمادها که نشان دهنده پول ملي هر کشور است، در مقابل يکديگر قرار گرفته و قيمت گذاري
مي شوند. در اين ارزش گذاري ها، پول هاي ملي وقتي کنار يکديگر قرار مي گيرند ساز و کار و نقش خودش را اجرايي و عملياتي مي کنند و هر واحد پولي که قيمت بيشتري نسبت به ديگر واحدهاي پولي کسب کند از ارزشمندي بيشتري برخوردار مي شود.»
پول ملي چگونه ارزش گذاري مي شود؟
در گذشته ارزش پول ملي هر کشور وابسته به قانون استاندارد طلا بود و ارزش پول ملي از طريق ذخاير طلاي هر دولت بررسي مي شد اما امروز از نظر ميزان عرضه و تقاضا و توليدات هر کشور است که مورد ارزش گذاري قرار مي گيرد.
اين کارشناس اقتصادي درباره تاريخچه ارزش گذاري پول ملي مي گويد: «پول ملي در ساليان قبل براساس ذخاير ملي آن کشور که در راس آن طلا قرار داشت ، مفهوم و معني پيدا مي کرد. در واقع کشورها تلاش مي کردند تا بخشي از دارايي کشور را به طلا تبديل کرده و آن را ذخيره کنند و در نهايت پول ملي را در مقابل طلا قيمت گذاري کنند.»
وي در ادامه افزود: « اگر به ماده يک قانون پولي و بانکي کشور خودمان رجوع کنيد ، مشاهده مي کنيد که براي پول ملي تعريف کرده است که يکاي پول ايران ريال است و يک ريال برابر با دويست و پنج ميليارديم (۰/۰۰۰۰۰۰۲۰۵)گرم طلا خالص است. اين موضوع براي ديگر کشورها هم صدق مي کند و هر کشوري در گذشته ارزش پول ملي اش بر اساس استاندارد طلا قيمت گذاري شده است.»
رئيس اسبق هيئت مديره بورس اوراق بهادار تهران بيان کرد: « سال ها بعد کشورها آمدند و مبناي ارزش گذاري پول ها را از طلا به ميزان سطح توليد و درآمد هر کشور تغيير دادند. ديگر طلا نقش اوليه و حاکميت مطلق در تعيين ارزش واحد پولي کشورها را ندارد و فقط به عنوان ذخيره و سرمايه يک کشور به حساب مي آيد بلکه اين ميزان توليد و سهم آن کشور در دنيا است که ارزش پول يک کشور را مشخص مي کند. يعني هرچقدر که نقش يک کشور در اقتصاد و توليد جهاني افزايش پيدا کند ، واحد پولي آن کشور ارزشمندتر خواهد شد و نرخ برابري آن در مقابل ساير ارزها بالاتر خواهد رفت و همچنين برعکس اين موضوع هم اتفاق مي افتد يعني هرچقدر سهم توليد يک کشور در جهان کمتر باشد پول آن کشور از ارزش کمتري برخوردار است و در مقابل ساير ارزهاي ديگر ارزش خود را از دست مي دهد.»
ارزش پول ملي ايران
در ۱۵ سال گذشته به خصوص در دو سال گذشته ارزش پول ملي کشورمان به شدت کاهش يافت و هر روز شاهد افزايش نرخ ارزهاي خارجي در برابر پول ملي کشورمان بوده ايم که اين نشان دهنده کاهش ارزش پول ملي مان در برابر ديگر ارزها است. مستخدمين حسيني درباره ارزش پول ملي کشورمان مي گويد: « همه کشورها در تلاش هستند تا ارزش پول ملي خود را حفظ کنند و به آن قدرت دهند اما متاسفانه در کشور ما اين موضوع بالعکس انجام شده و تا مي توانستيم از ارزش آن کاسته ايم. يکي از دلايل کاهش ارزش پول ملي کشور ما اين است که صادرکنندگان ما به شکل هاي مختلف به مجلس، دولت و … فشار آوردند تا براي اينکه کالا را جايگزين نفت کنيم بايد ارزش پول ملي کاسته شود تا صادرات بتواند به صرفه شود. هرچند مي بينيم که اين موضوع به صورت عکس عمل کرده و هر روزه شاهد کاهش بيشتر ارزش پول ملي کشورمان هستيم و حتي درآمد ارزي حاصل از صادرات مان نيز به چرخه اقتصادي کشور بازگردانده نمي شود.»
نقش تحريم ها درتغيير ميزان ارزش پول ملي کشورها
در چند سال اخير يکي از عوامل تاثير گذار در کاهش ميزان ارزش پول ملي کشورمان به گفته کارشناسان اقتصادي تحريم ها عنوان شده است اما مستخدمين حسيني به عنوان کارشناس اقتصادي نظر ديگري دارد و مي گويد: «تحريم ها به اعتقاد من نقش کمرنگي در کاهش ارزش پول ملي و تضعيف اقتصاد يک کشوردارد، چيزي که باعث تغيير ارزش پول ملي يک کشور مي شود، نظام برنامه ريزي، ثبات اقتصادي،تغيير سياست ها و رويه هاي پولي و بانکي و استفاده از ظرفيت هاي مناسب و موجود در آن کشور است. به عبارتي ديگر ما هرچقدر بر روي رفع و اصلاح اين موارد بيشتر کار و تلاش کنيم مي توانيم ارزش پول ملي کشورمان را افزايش دهيم. اگر بخواهيم عادلانه در اين مورد صحبت کنيم بايد بگويم که بحث تاثير تحريم ها در ميزان کاهش ارزش پول ملي يک کشور کمتر از ۳۰ درصد است. يعني ۷۰ درصد دليل کاهش ارزش پول ملي کشور ها به سياست ها و رويه هاي داخلي آن کشور بستگي دارد.»
کارهاي لازم براي حفظ ارزش پول ملي يک کشور
حال با توجه به اين موضوع که ارزش پول ملي کشور ما کاهش يافته و هر روزه شاهد کاهش بيشتر ارزش آن هستيم چه کارهايي مي توان براي حفظ ارزش آن انجام دهيم؟ آيا مي توان ميزان ارزشمندي پول يک کشور را افزايش داد؟ اين کارشناس اقتصادي درباره اين موضوع اظهار کرد:« همان طور که قبل تر اشاره کردم اين سياست هاي اقتصادي، پولي و بانکي يک کشور است که باعث حفظ ارزش پول آن کشور مي شود. هرچقدر که اين سياست ها منطقي تر، منسجم تر و يکپارچه تر باشد و بر مبناي واقعيت و استفاده از توانمندي ها و ظرفيت هاي توليد داخلي، پايه گذاري شود قطعا نتيجه بهتري خواهد داد و ارزش پول ملي حفظ و پول ملي کشورمان از قدرت بيشتري برخوردار مي شود.» او در ادامه افزود:« اين دولت و مجلس است که مي تواند به پول ملي کشور ما ارزش بدهد نه عامل تحريم ها! دولت و مجلس دو نهاد مهم کشور در تعيين سياست هاي پولي و اقتصادي کشور هستند زيرا يکي از آن ها قانون را تعيين و ديگري آن را اجرا مي کند. حالا اگر اين دو نهاد به ظرفيت هاي داخلي، نيروهاي انساني، ظرفيت هاي خالي که در حوزه هاي مختلف به خصوص توليد وجود دارد بيشتر توجه کنند و ميزان توليد ناخالصي کشور را افزايش دهند، بيشتر مي توانند ارزش پول ملي را حفظ کنند و تاثير آن را در قدرت گرفتن پول کشورمان در برابر نرخ ارز ديگر کشورها مشاهده کنند. يکي از انحرافاتي که در حفظ ارزش پول ملي ما شکل مي گيرد، عدم توجه به همين سازوکار است، وقتي که قدرتي به نام صادرات مطرح مي شود، يعني قرار است در ازاي محصولات صادر شده ارزآوري صورت گيرد، صادراتي که با ارز دولتي شکل گرفته اما فروش آن با ارز آزاد محاسبه مي شود يعني از دو طرف صادر کننده سود مي کند و اين ارز هم ديگر به چرخه اقتصادي کشور بازگردانده نمي شود و همين موضوع باعث کاهش ارزش پول ملي کشور مي شود.»
ارزش زمانی پول چیست و چه کاربردی دارد؟
احسان والیان
- اشتراکگذاری
ارزش زمانی پول که با علامت اختصاری TVM شناخته میشود به میزان پولی اشاره دارد که در حال حاضر در اختیار ما است. طبق این مفهوم، پولی که اکنون در دست ما است باارزشتر از حضور آن در آینده خواهد بود؛ چرا که با همین میزان پول ارزش پول چیست ؟ میتوان در حال حاضر اقدام به سرمایه گذاری کرد و توان خرید بیشتری برای زمان آینده به دست آورد. در صورتی که اگر پول خود را به امید آینده نگه داریم بی شک با قدرت تورم، پول ما بی ارزش خواهد شد و ما با کاهش توان خرید مواجه خواهیم شد. در ادامه به بررسی بیشتر این مفهوم خواهیم پرداخت.
کار امروز را به فردا مسپار!
یکی از دلایلی که مشاوران سرمایه گذاری تمایل دارند که هر چه سریعتر افراد متقاضی سرمایه گذاری را به انتخاب زمینه سرمایه گذاری و شخصیت سرمایه گذاریشان بر مبنای سنجش ریسک نزدیک کنند همین ارزش زمانی پول است؛ چرا که پول در مقابل تورم دچار کاهش ارزش میشود. به عنوان مثال اگر 20 میلیون تومان در اختیار داشته باشید و آن را سرمایه گذاری کنید می توانید در سال آینده با سود معادل 5 درصد 21 میلیون تومان برداشت کنید. اما اگر همین 20 میلیون تومان را نگه دارید، ارزش زمانی پول شما می شود 19 میلیون تومان! حال دیگر میتوان نشست و میزان پول بیشتر در مقیاسهای گستردهتر را حساب کرد.
نرخ تورم مثبت و منفی
حال این سوال در ذهن ما پدید میآید که آیا این قاعده شامل حال تمام کشورها میشود؟ یعنی کشورهایی که نرخ تورم مثبت دارند و کشورهایی که نرخ تورم آنها منفی است. در جواب باید گفت که چندان فرقی ندارد. در کشورهایی که نرخ تورم شدید است که همه چیز مشخص است و ارزش زمانی پول با گذر زمان کاهش مییابد. حتی اگر نرخ تورم یک کشور اندک هم باشد باز با نگه داشتن پول فرصتهای سرمایه گذاری بسیاری را از ارزش پول چیست ؟ دست میدهیم. به این معنی که ارزش زمانی پول نه تنها در بحث تورم تحت تاثیر قرار میگیرد بلکه در زمان و مکانی که اقتصاد رونق دارد نیز این مهم در مورد ارزش زمانی وجود دارد که باید برای سرمایه گذاری و استفاده از زمان رونق اقتصادی دست بجنبانیم و سرمایه گذاری را آغاز کنیم. یکی از راههای سرمایه گذاری که میتوان از طریق آن مفهوم ارزش زمانی پول را در نظر گرفت و با تورم و حتی رونق اقتصادی حرکت کرد سرمایه گذاری مطمئن و کم ریسک در صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت است. اوراق مشارکت و سرمایهگذاری صورت گرفته در این صندوق، میتواند سرمایه ما را تا حدود زیادی در برابر تورم ایمن کند.
سنجش ارزش واحد پولی از ابعاد مختلف
گفتنی است که محاسبه ارزش زمانی پول از ارزش پول چیست ؟ نظر سرمایه گذاران تنها منوط به بحث زمان نمیشود و عوامل دیگری مانند ریسک ارزش واحد پولی، قدرت خرید و تبدیل آن نیز در نظر گرفته میشود. به طور کلی میتوان گفت که ارزش فعلی و ارزش آینده پولهای مختلف به ابعاد مختلف بستگی دارد.
پول چیست؛ نگاهی به تاریخچه این موجود دوستداشتنی
آیا واقعا پول باعث گردش زمین است؟ بسیاری از مردم جهان با وجود اینکه هر روز با خودشان پول زیادی به همراه دارند، ولی دقیقا نمیدانند پول چیست. افراد بسیار معدودی هستند که دقیقا میدانند پول چیست و کارکرد آن به چه صورت است. مقاله زیر را بخوانید تا با ماهیت این موجود دوستداشتنی آشنا شوید.
به طور مختصر، پول هر چیزی است که بتوان چنین عناوینی را به آن نسبت داد:
- ذخیرهی ارزش: یعنی میتوان آن را ذخیره کرده و برای بعد استفاده نمود و فرایند خرید را در طول زمان هموار کرد.
- واحد حساب: یعنی ایجاد یک پایه مشترک برای قیمتها.
- واسط تبادل: یعنی چیزی که میتوان از آن برای خرید و فروش استفاده کرد.
شاید راحتترین راه فکر کردن دربارهی نقشی که پول ایفا میکند این است که تصور کنیم اگر پول نبود، چه اتفاقی میافتاد. اگر پولی وجود نداشت، اقتصاد ما به یک اقتصاد مبادلهی کالا با کالا تنزل پیدا میکرد. اگر کسی میخواست چیزی بخرد باید کالای خود را با کالای شخصی دیگر معاوضه میکرد. مثلا، کسی که در تعمیر اتومبیل تخصص داشت و میخواست مواد غذایی بخرد، باید نزد کشاورزی میرفت که مواد غذایی مورد نظر او را داشته باشد و از طرف دیگر اتومبیلش خراب شده باشد. اما اگر اتومبیل کشاورز خراب نباشد چه؟ یا چه میشد اگر کشاورز تنها به مکانیک چند تخممرغ بیشتر از مصرف معمول او میداد؟ همین پیدا کردن فردی که برای داد وستد به تخصص فردی دیگر نیاز داشته باشد بسیار دشوار است. در این صورت ممکن بود مردم پیش از آنکه فرد مناسبی را برای مبادله پیدا کنند، از گرسنگی میمردند.
اما با وجود پول، دیگر نیازی به یافتن فرد خاصی نیست. شما فقط به بازاری نیاز دارید که خدمات و محصولات مورد نیازتان را عرضه میکنند. در این بازار، شما با فرد صاحب محصول، مبادلهی کالا به کالا نمیکنید. در عوض، محصولات و خدمات خود را با استفاده از یک واسط تبادل که پول است، رد وبدل میکنید. سپس میتوانید از آن پول برای خرید نیازهای خود از دیگرانی که همان واسط تبادل را قبول دارند، استفاده کنید. در این شرایط، با افزایش میزان تخصصها، تولیدات بیشتر شده و تقاضا برای تراکنش و مبادله افزایش مییافت و در نتیجه نیاز به پول بیشتر پیدا میشد.
پول بیشتر
پول چیست ؟ به طور کلی، پول چیزی است که در طول زمان ارزش خود را حفظ میکند، میتوان آن را به سادگی برحسب قیمت ترجمه کرد و از طرفی مورد قبول همگان است. در گذشته از چیزهای مختلفی به عنوان پول استفاده میشد مثل پوستهی صدف، جو، فلفل، طلا و نقره.
در ابتدا، ارزش پول به واسطهی کاربردهای دیگر آن و هزینههای جایگزینی آن مشخص میشد. مثلا، شما میتوانستید جو را بخورید یا از فلفل به عنوان طعمدهنده استفاده کنید. ارزشی که برای مصرف این مواد قائل میشدید، کف ارزش آن را تعیین مینمود. هر کسی میتوانست جوی بیشتر بکارد، اما رشد آن زمان میبرد، بنابراین با خوردن جو ذخیرهی پولی کاهش پیدا میکرد. از طرف دیگر، فرض کنید بسیاری بخواهند توت فرنگی را به عنوان پول استفاده کنند، اما با فاسد شدن آن پول زیادی را از دست خواهند داد. بسیار دشوار است که بتوان توتفرنگی را تا یک ماه ذخیره کرد، چه برسد به یک سال و تقریبا امکان تبادل بیشتر میان افراد تقریبا غیرممکن است. همچنین، یک مشکل دیگر بخشپذیری است؛ هر چیزی که ارزش دارد را نمیتوان تقسیم کرد، همچنین استانداردسازی هر واحد آن نیز کاری بسیار دشوار است. مثلا، ارزش یک سبد توت فرنگی که با کالاهای مختلف سنجیده شده را نمیتوان به سادگی تعیین کرد و ثابت نمود. نه تنها توت فرنگی بلکه خیلی چیزهای دیگر نمیتوانند نقش پول را به درستی بازی کنند.
اما فلزات ارزشمند به نظر تمامی مشخصههای مورد انتظار از پول را دارا هستند: واحد حساب باثبات، ذخیرهی ارزشی بادوام و واسط تبادل مناسب. به دست آوردن این فلزات دشوار است. منابع آنها محدود و متناهی است. با گذشت زمان از بین نمیروند. به راحتی به سکههای استانداردشده قابلتقسیم هستند و با تقسیم شدن به واحدهای کوچکتر ارزش خود را از دست نمیدهند. به طور خلاصه، دوام، محدودیت منابع، هزینهی بالای جایگزینی و قابلحمل بودن از ویژگیهایی است که فلزات ارزشمند را جذابتر از سایر کالاها برای ایفای نقش پول مینماید.
تا چند سال گذشته، طلا و نقره پول رایج مورد استفادهی مردم بود. طلا و نقره سنگین هستند در نتیجه با گذشت زمان به جای حمل فلز و مبادلهی آن با کالا، مردم فلزات گرانبهای خود را در بانک پسانداز میکردند و بانک با صدور برگهای مالکیت صاحب طلا یا نقره را مشخص میکرد. هرکسی هر وقت لازم میشد میتوانست با در دست داشتن این برگههای مورد تایید بانک، طلا و نقرهی خود را از بانک برداشت کند. در نهایت، بعدها ارتباط برگهی اظهاریهی مالکیت فلزات ارزشمند از خود فلزات قطع شد. با از بین رفتن این ارتباط، پول بدون پشتوانه متولد شد. پول بدون پشتوانه از نظر مادی بیارزش بود اما به این علت ارزشمند بود که کل مردم بر سر نسبت دادن ارزش به آن توافق پیدا نمودند. به طور مختصر، این نوع پول توانست به کار بیاید زیرا مردم چنین باوری داشتند. با تکامل وسایل مبادله، منابع آن نیز تکامل یافت و از افراد در مبادلهی کالا به کالا، تا پذیرش جمعی در زمانی که جو و پوستهی صدف پول محسوب میشدند و تا دولتها در زمان حاضر پیش رفت.
اگرچه استفاده از سکههای استاندارد یا اسکناسهای کاغذی کار تعیین قیمت کالاها و خدمات را آسانتر نمود، اما میزان پول موجود در سیستم نیز نقش مهمی در تعیین قیمتها بازی کرد. برای مثال، کشاورز گندم حداقل دو دلیل برای نگه داشتن پول خود دارد: استفاده در تراکنشها (اسکناس) و ذخیرهی موقت برای نیازهای آینده (ذخیرهی احتیاطی). فرض کنید زمستان در راه است و کشاورز میخواهد به ذخیرهی پول خود برای مخارج آینده اضافه کند. اگر کشاورز برای یافتن افرادی که پول کافی برای خرید گندم دارند، با مشکل مواجه شود ممکن است حاضر شود با سکه و اسکناس کمتری محصولات خود را بفروشد. و نتیجه این میشود که قیمت گندم پایین بیاید چرا که تامین پول به شدت دشوار شده است. یک علت دیگر ممکن است این باشد که طلای کافی برای ضرب پول جدید وجود ندارد. به پایین آمدن کلیهی قیمتها تورم منفی میگویند. از طرف دیگر، اگر پول بسیار زیادی در گردش باشد اما تقاضای کالا تغییر نکند، ارزش پول سقوط میکند. به این پدیده تورم میگویند و در این شرایط برای خریدن یک مقدار مشخص کالا یا خدمات باید پول بیشتری پرداخت. در تعادل نگه داشتن عرضه و تقاضای پول کار بسیار دشواری است.
تولید پول
پول بدون پشتوانه کارایی بیشتری از فلزات باارزش دارد. تامین آن به مقدار فلزات باارزش موجود وابسته نیست. اما همین به پیچیدگی موضوع میافزاید: دقیقا به علت اینکه میزان محدودی فلزات باارزش وجود دارد، در میزان صدور برگهها نیز محدودیت وجود داشت. اگر طلا یا نقرهی کافی برای پشتیبانی از پول وجود ندارد، دولتها چطور میدانند که چقدر پول باید چاپ کنند؟ این همان معضلی است که دولتها با آن مواجه هستند. از سوی دیگر، مسئولین همیشه مایل به چاپ پول هستند زیرا دولتها میتوانند بیشتر خرید کنند، افراد بیشتری استخدام کنند، دستمزد بیشتری بپردازند و سطح محبوبیت خود را افزایش دهند. از طرف دیگر، چاپ بیش از حد پول باعث بالا رفتن قیمتها میشود. اگر مردم احساس کنند که قیمتها رو به افزایش است، قیمت محصولات خود را خیلی سریعتر بالا میبرند. اگر دولت در جهت رفع این انتظارات واکنشی نشان ندهد، اعتماد به پول رفته رفته کاهش مییابد و در نهایت ممکن است بیارزش شود. این اتفاق دقیقا در زمان وقوع ابرتورم رخ میدهد. برای از بین بردن وسوسهی چاپ پول، امروزه بسیاری از شرکتها وظیفه تصمیمگیری در این مورد را بر عهده نهاد مستقل بانک مرکزی گذاشتهاند. بانک مرکزی موظف است دستور چاپ پول را با توجه به ارزیابی نیازهای اقتصادی صادر کند و از انتقال منابع مالی به دولت برای تامین بودجهی مخارج خود جلوگیری کند. چاپ پول به اشتباه مصطلح شده است زیرا امروزه پولها بیشتر به شکل سپردههای بانکی هستند تا اسکناس کاغذی.
باوری که میتواند کمرنگ شود
کشورهایی که در مسیر تورم شدید قرار گرفتهاند این تجربه را داشتهاند که ارزش پولشان چقدر به باور مردم وابسته است. در دههی ۱۹۸۰، مردم بعضی از کشورهای آمریکای لاتین مثل آرژانتین و برزیل، آهسته آهسته اعتماد خود را به واحد پول ملیشان از دست دادند چرا که تورم به سرعت ارزش پول را کاهش میداد. بنابراین، آنها شروع به استفاده از یک واحد پول باثباتتر، یعنی دلار، به عنوان واحد پول غیررسمی نمودند. این پدیده را دلاریزهسازی غیررسمی مینامند. در نتیجهی این پدیده، دولت انحصار خود در صدور پول را از دست میدهد. بازگرداندن کشور از این وضعیت به حالت عادی کاری به شدت دشوار است.
برخی دولتها از سیاستهایی برای بازگردان اعتماد عمومی به واحد پول ملی استفاده کردهاند که بیشتر مبتنی بر بخش اعتقادی کارکرد پول است. مثلا در ترکیه در سال ۲۰۰۵، دولت با حذف ۶ صفر از واحد پول خود یعنی لیره، مجددا آن را احیا کرد. و یک شبه ۱،۰۰۰،۰۰۰ لیره به ۱ لیره تبدیل شد. از سوی دیگر، برزیل در سال ۱۹۹۴، واحد پول جدیدی به نام رئال معرفی کرد. در هر دو کشور، شهروندان با این موضوع کنار آمدند، همین نشان میدهد هر وقت که مردم یک واحد پولی جدید یا یک شیوهی جدید اسمگذاری را بپذیرند، آن واحد رسما مقبولیت پیدا خواهد کرد.
دیدگاه شما